CZY TABELKA W EXCELU MOŻE BYĆ UTWOREM?

Na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych utworem może być każdy przejaw działalności ludzkiej, o ile został on ustalony oraz jest on wynikiem działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Ustawa wylicza także przykładowe rodzaje utworów, wskazując m.in. na utwory:

• literackie
• muzyczne
• fotograficzne
• plastyczne
• sceniczne.

W niektórych sytuacjach powstaje jednak wątpliwość, czy określony wytwór, powstały w efekcie pracy człowieka będzie spełniał kryteria pozwalające na przyznanie mu ochrony prawno-autorskiej. Dziś rozważymy, czy i pod jakimi warunkami, tabelka wykonana w programie Excel będzie chroniona prawem autorskim.

ZAWARTOŚĆ TABELKI MA ZNACZENIE DLA PRAWA AUTORSKIEGO

To, czy tabelka będzie chroniona prawem autorskim zależy między innymi od jej zawartości. Teoretycznie, może dojść do sytuacji, w której zawartością tabeli w excelu będzie utwór literacki lub graficzny. Twórca utworu mógłby poprzez kolorowanie poszczególnych pól stworzyć grafikę, która będzie na tyle twórcza i cechowała się indywidualnym charakterem, że zostanie jej przyznana ochrona prawno-autorska. Nie istnieje bowiem wymóg, by utwory graficzne powstawały tylko w programach komputerowych przeznaczonych do obróbki graficznej. W takiej sytuacji jednak, to nie tabelka sama w sobie będzie utworem, a grafika stworzona przy jej pomocy.

Co jednak, jeżeli mowa o klasycznej tabeli w excelu, zawierającej wybrane przez autora tabeli dane, uporządkowane w odpowiednio nazwanych kolumnach i wierszach? Taka tabela, zawierająca niechronione prawem autorskim dane, jak np. informacje o cenach produktów, nazwach dostawców, nazwach produktów i opisu ich specyfikacji, również może być przedmiotem prawa autorskiego, jednakże jest to trudniejsze do wykazania, niż w przypadku typowych przedmiotów prawa autorskiego. Taka tabela będzie definiowana jako prawno-autorska baza danych.

PRAWNA OCHRONA TWÓRCZYCH BAZ DANYCH

Baza danych będzie chroniona prawem autorskim, gdy jej dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter. Uznaje się, że twórczy charakter bazy danych przyznany może być wtedy, gdy twórcy bazy przyświecał cel stworzenia czegoś obiektywnie nowego, wcześniej nieznanego, a nie proste wykonane pracy rutynowej, której rezultat od samego początku był znany.

Jeżeli zatem przedsiębiorca prowadzący sklep internetowy stworzy listę oferowanych przez siebie produktów i usystematyzuje je w kolejności od najbardziej do najmniej popularnych wskazując jednocześnie na ich ceny i ogólną liczbę sprzedanych produktów, to zestawienie takie twórczego charakteru mieć nie będzie. Będzie ono prostym, mechanicznym i logicznym przełożeniem rzeczywistości w grupę pojedynczych danych, uporządkowanych zgodnie z odgórnie ustalonym systemem.

W granicznych sytuacjach, gdy powstaje wątpliwość czy określona tabelka cechuje się indywidualnym charakterem, czy też jej tego brakuje, można skorzystać z testu statystycznej jednorazowości oraz testu swobody twórczej.

W wyniku testu statystycznej jednorazowości należy odpowiedzieć na pytanie, czy taka sama lub bardzo podobna tabela powstała kiedyś już w przeszłości oraz czy jest możliwe, że zostanie ona w przyszłości stworzona niezależnie przez inną osobę. Jeśli na zadane pytania odpowiedź jest twierdząca, to tabela z ochrony prawno-autorskiej korzystać nie może.

O wiele częściej stosowanym jednak i aktualnie uznawanym w praktyce, jest test swobody twórczej. Celem tego testu jest znalezienie odpowiedzi na pytania:

1. Czy dane umieszczone w tabeli wypełniają w całości lub w znaczącej części zbiór danych, z którego pochodzą?
2. Czy dane zostały zestawione z użyciem powszechnie stosowanego klucza sortowania danych (od najmniejszego do największego, alfabetycznie, chronologiczne).
3. Czy dobór danych był zdeterminowany celem zbioru, jego użytkowym charakterem?

Odpowiedź twierdząca na powyższe pytania w zasadzie wyklucza możliwość przyznania ochrony prawno-autorskiej tabeli.

JAKIE ASPEKTY NIE MAJĄ ZNACZENIA?

Niekiedy twórcy bogatych zestawień danych podnoszą, że powinni oni korzystać z ochrony jak twórcy, ponieważ ponieśli oni istotny koszt finansowy i organizacyjny w stworzenie określonego zestawienia danych. Jednakże, jak słusznie wynika z ugruntowanego orzecznictwa i poglądów doktryny, ani poniesienie dużych nakładów finansowych, ani nakład pracy nie mają znaczenia dla prawa autorskiego.

Furtką dla poszukujących ochrony takiego wytworu ich pracy jest ustawa o ochronie baz danych (Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 386).