CIĘŻAR DOWODU W PRAWIE AUTORSKIM

 tym, czy dane dzieło zostanie uznane za utwór w rozumieniu Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych decyduje jego indywidualny charakter i oryginalność. W przypadku ubiegania się o ochronę prawnoautorską w stosunku do stworzonego utworu, pamiętać należy o konieczności udowodnienia tych elementów przed sądem. Omówimy tę kwestię w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 25 lutego 2022 r., sygn. akt VIII GC 309/19.

STAN FAKTYCZNY

Powódka prowadziła działalność gospodarczą, w ramach której dokonywała sprzedaży kubków, naklejek i innych gadżetów. Wszystkie przedmioty opatrzone były grafikami inspirowanymi wzorami ludowymi, wykonanymi przez pracownika powódki. Zaprojektowane przez niego wzory stworzone zostały w oparciu o podstawowe zasady komponowania sztuki ludowej. Powódka udzielała licencji na swoje wzornictwo.

Pozwana również prowadzi działalność gospodarczą, w zakresie której oferowała niezbędne zaopatrzenie salonom fryzjerskim. Wśród sprzedawanych przez nią towarów znajdowały się suszarki. Produkty te sprowadzane były od chińskiego dostawcy. Przy dokonywaniu zamówienia dostawca zaoferowała zainteresowanej kilka wzorów, wśród nich, kwestionowany przez powódkę, motyw kwiatowy. Towar oferowany przez pozwaną został w całości sprzedany przed datą wniesienia pozwu.

Powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej odszkodowania za naruszenie majątkowych praw autorskich i o nakazanie pozwanej zaniechania dokonywania naruszeń majątkowych praw autorskich przysługujących powódce.

W odpowiedzi na pozew pozwana domagała się oddalenia powództwa. Dla uargumentowania swych żądań pozwana wskazała, iż nie jest autorką wykorzystanych na suszarkach wzorów. Są one częścią zamówionego przez nią towaru. Jej zdaniem kwestionowany wzór nie jest identyczny z tym, wykorzystywanym przez powódkę. Według pozwanej, prezentowane przez powódkę wzory nie mają indywidualnego charakteru, nie spełniają przesłanek utworu w rozumieniu ustawy Prawo autorskie. Z ostrożności procesowej pozwana zakwestionowała wysokość żądanego przez powódkę odszkodowania. Wskazała też, że roszczenie powódki powinno być oceniane pod kątem art. 5 kc.

OBOWIĄZEK DOSTARCZENIA DOWODU

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).

W niniejszej sprawie podstawowym zagadnieniem był obowiązek udowodnienia faktów z których wywodzone są skutki prawne. To właśnie powódka winna była udowodnić, iż stworzone przez jej pracownika, stylizowane grafiki są utworami w rozumieniu art. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Najistotniejsze znaczenie mają tutaj wykazanie charakteru indywidualnego dzieła. W tym celu niewystarczające okazały się zeznania autora. Należało w tym zakresie przeprowadzić dowody z dokumentów np. stanu wzornictwa z wykazaniem odmienności czy też powołać opinię biegłego. Ze względu na unikalny motyw grafik niezbędna przy ich ocenia jest specjalistyczna wiedza z zakresu etnografii od niezależnego eksperta. Specjalista z tej dziedziny niewątpliwie oceniłby indywidualny charakter wzorów powódki. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, iż to pracownik powódki jest autorem wzorów, zobowiązana była również do potwierdzenia posiadania praw autorskich majątkowych względem utworów. Obowiązkiem powódki było także wykazanie, iż pozwana jest osobą biernie legitymowaną, a więc wykorzystywała wzór bez odpowiedniego upoważnienia. Zastosowanie według sądu ma tutaj art. 422 kc. Zgodnie z jego treścią za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody. Jeżeli kilka osób wspólnie dokonało naruszenia (współsprawcy), poniosą oni odpowiedzialność solidarną (art. 441 § 1 kc)”.[1] Jak wskazuje Sąd, to podmiot chcący wykorzystać cudzy utwór, zobowiązany jest do kontaktu z autorem utworu w celu nabycia niezbędnych do tego uprawnień.

Niestety, żaden z tych faktów nie został należycie udowodniony przez powódkę.

PODSUMOWANIE

Powództwo zostało oddalone. Powódka nie udowodniła faktów, z których wywodziła skutki prawne – nie wykazała, iż stworzony przez jej pracownika wzór jest utworem w rozumieniu ustawy. W wyniku czego, wnoszone przez nią roszczenia okazały się bezzasadne.

Niemniej, działania pozwanej również zasługują na komentarz. Dokonując kupna suszarek opatrzonych spornym wzorem nie zastanawiała się nad pochodzeniem grafiki, jej autorem, zawierzyła w tej kwestii dostawcy, którego obowiązkiem było dopełnienie wszelkich formalności by korzystać ze wzoru legalnie. Warto w takiej sytuacji kierować się pewną ostrożnością, ponieważ jak wskazaliśmy powyżej, w przypadku naruszenia dokonanego przez kilka podmiotów, ponoszą oni odpowiedzialność solidarną, nawet jeśli było to działanie nieświadome. Jak wskazuje Sąd, pozwanej zarzucić można winę nieumyślną w formie niedbalstwa. Sprawę tę warto potraktować jako swoistą przestrogę, by wszelkich działań dokonywać z należytą ostrożnością.

[1] A. Drzewiecki, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, 2021, wyd.4