OPISOWOŚĆ A PRAWNA OCHRONA OZNACZEŃ

Znakiem towarowym nazywamy takie oznaczenie, które umożliwia odbiorcy odróżnienie towarów, bądź usług jednego przedsiębiorstwa od towarów i usług innego przedsiębiorstwa. Może mieć ono dowolną formę – zawierać wyraz, rysunek, literę, cyfrę, kolor, stanowić schemat przestrzenny, bądź dźwięk. Co ważne, nie każde oznaczenie otrzymać może prawną ochronę. Przesłanki nieudzielenia prawa do znaku towarowego ustawodawca wyróżnił w art. 129(1) p.w.p. Jedną z nich jest opisowość. O tym, na czym polega i w czym przejawia się opisowość oznaczenia piszemy w poniższym artykule.

OPISOWOŚĆ OZNACZEŃ JAKO PRZESZKODA UZYSKANIA PRAWNEJ OCHRONY

Pojęcie opisowości, stanowiące kategorię normatywnie nieokreśloną, występuje wyłącznie w języku prawniczym. Oznaczenia nazywane opisowymi odnoszą się do szeroko pojętego zestawu cech i właściwości towarów i usług.[i]  Według L.P. Ramsey opisowość w rozumieniu prawnym dotyczy oznaczeń, które przekazują jakąś informację o towarze lub usłudze.[ii]

Funkcja informacyjna oznaczenia pełni ważną rolę dla odbiorcy. Dlaczego więc opisowość0 stanowi przeszkodę rejestracji znaku towarowego?

Na oznaczenie, które składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności nie udziela się prawa ochronnego.[iii]

Regulacja ta dotyczy wyłączności opisowości. Zgodnie z orzecznictwem Trybunały Sprawiedliwości, to interes publiczny stanowi podstawę dla zakazu rejestracji oznaczeń wyłącznie opisowych. Ma on na celu zapobieżenie monopolizacji oznaczeń oraz zapewnienie swobody dostępu do nich innym podmiotom gospodarczym.[iv]

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z dnia 23 sierpnia 2021 r. „użycie oznaczenia opisowego powinno być uczciwe, zatem nie powinno mieć na celu zmylenia, czy wręcz oszukania konsumentów co do źródła komercyjnego pochodzenia towarów lub usług pod oznaczeniem, które ma, ewentualnie zawiera element (fragment), o charakterze ogólnoinformacyjnym”.

KRYTERIA OCENY OPISOWOŚCI OZNACZEŃ

Niestety, ustawodawca nie określił kryteriów oceny oznaczeń opisowych. Poza wspomnianym art. 129(1) p.w.p nie odnajdziemy w przepisach więcej odniesień do tego pojęcia. Sposób oceny takich oznaczeń został wypracowany przez orzecznictwo oraz doktrynę. Wyodrębniono reguły aktualności, konkretności i bezpośredniości opisowości. W orzecznictwie europejskim natomiast wyróżniono kryteria bezpośredniości i konkretności. [v]

W celu dokonania prawidłowej interpretacji oznaczeń opisowych należy zwrócić uwagę na odniesienia do wartości i przeznaczenia. Nie są to pojęcia jednoznaczne, a więc odbiór znaków posiadających takie elementy, zależeć będzie on cech indywidualnych konsumenta, pełnionej roli społecznej oraz zawodu.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 23 sierpnia 2021 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zwrócił uwagę na rolę odbiorcy w procesie oceny opisowości oznaczeń: jakkolwiek słowo „(…)” ma określone znaczenie w języku angielskim, to nie przesądza to jego opisowego charakteru w języku polskim. W takim przypadku ocena zależy przede wszystkim od stopnia znajomości danego języka obcego w kraju, w którym uprawniony dochodzi ochrony, przy uwzględnieniu specyfiki kręgu odbiorców towarów i usług dla których oznaczenia używa się znaku. Za istotne należy uznać to, czy znaczenie danego słowa jest rozpoznawalne z punktu widzenia przeciętnego konsumenta danego towaru lub usługi ( por. wyrok Trybunału z dnia 9 marca 2006 r., C-421/04, Matratzen Concord AG, pkt 26). Zdanie to potwierdzone zostało również w wyroku z dnia 10 sierpnia 2021 r.

Z dwóch ostatnich wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie płynie ciekawy wniosek w zakresie stopnia znajomości języka angielskiego wśród polskich odbiorców. W pierwszej sprawie (Wyrok SA w Warszawie z 23.08.2021 VII AGa 1094/20) Sąd uznał, że słowo oznaczające po angielsku jedno z stadiów rozwoju owada nie będzie dla polskiego odbiorcy preparatów zwalczających wszy zrozumiałe. Sąd zauważa, że słowo to nie należy do zakresu słów podstawowych, nie zostało w żaden sposób do języka polskiego adaptowane i upowszechnione. W drugiej sprawie (Wyrok SA w Warszawie z 08.10.2021 r. VII AGa 843/20), dotyczącej towarów z kategorii okularów i soczewek korekcyjnych, Sąd uznał, że angielskie słowo „prime” nawiązuje do łacińskich słów „prima” i „primus”, które z uwagi na ich wykorzystanie w języku polskim, będzie zrozumiałe dla odbiorców tych towarów. Nie da się w zasadzie odmówić racji tezie, że każdy dorosły zna znaczenie wyrażeń „prima sort”, czy „prymus”. Słowo „prime” jak uważa Sąd, będzie zrozumiałe zatem dla odbiorców jako odniesienie do jakości towaru i przez to będzie pełnić funkcję opisową.

Reasumując, aby prawidłowo ocenić oznaczenia opisowe należy wziąć pod uwagę grupy docelowe, do których kierowane są towary bądź usługi opatrzone spornymi znakami, ich cechy oraz zdolności interpretacyjne.

[i] W. Gierszewski Przeszkoda Opisowości w praktyce udzielania praw na znaki towarowe, 2022, s. 48

[ii] L.P. Ramsey, Descriptive Trademarks and the First Amendment “Tennesse Law Review” 2003/70, s.1110

[iii] Art. 129 p.w.p.

[iv] Prawo Własności Przemysłowej T. VIIIB red. Osajda/Żelechowski 2021, wyd. 1/Ł. Żelechowski

[v]   W. Gierszewski Przeszkoda Opisowości w praktyce udzielania praw na znaki towarowe, 2022, s. 26